Filmler ve diziler bittikten sonra final jeneriklerinde onlarca isim akar. Genelde bakmayız isimlere de ünvanlara da. Yönetmenin adını biliriz belki. Ya kanalı değiştiriveririz ya da çıkar gideriz salondan. İzlediğimiz işin kimlerin elinden çıktığını merak etsek ve jeneriği sonuna kadar izlesek bile çoğu zaman anlaşılmaz gelir o ünvanlar. Biraz anlatalım istedik.

Ne İş Yapıyor Bu İnsanlar?

Yapımcı

Filmin ‘yapılabilmesi’ için gereken bütçeyi ve bağlantıları sağlayan kişidir. Filmin dağıtımından, yani vizyona girmesinin veya kanalda yayınlanmasının sağlanmasından sorumlu kilit kişidir. Yapım Koordinatörü lojistik bakımdan setteki kilit insandır. Lokasyon, araçlar, ekipman, ekibin ulaşımı, catering, zaman–mekan çizelgeleri ve programlama, projenin tamamını kapasamasa da bütçe ondan sorulur. Yapımcının setteki gözü kulağıdır. Yapım Asistanları, Yapım Koordinatörü’nün yükünü hafifletecek şekilde iş bölümü yaparlar. Bu çalışanlar ‘yapım grubu’nu oluşturur.

Senarist

Belki de en aşina olduğumuz unvanlardan biri. Bir senaryonun hazırlanmasında bazen tek bir senarist değil bir ekip çalışır. Öncelikle hikaye olmalıdır. Hikaye yazarı zaman zaman senaristten başka biri olabilir, ki biz bu yazarın adını jenerikte ‘Hikaye’ başlığı altında görürüz. Daha sonra hikaye ‘tretman’a (çekime uyarlanmış diyalogsuz hikayeye) dönüştürülür. Aynı şekilde – eğer bu yazar da farklı biriyse – adını jenerikte ‘Tretman’ başlığı altında görürüz. Ve sıra senaryoya gelir. Bu noktada devreye Senarist veya Senaristler girer. Tüm bu insanlar (Hikaye, Tretman, ve Senaryo yazarları) ‘senaryo grubu’nu oluşturur.

Genel Yönetmen

Yakın zamanlarda türemiş bir unvan. İşi tasarım aşamasından finale kadar çeker çevirendir. Mekan, oyuncu, ekip ve ekipman seçimi onun kontrolündedir. Yapımcı pozisyonuna epeyce yakındır ve zaman zaman yapımcılığı da üstlenir. Her zaman çekim yapmasa da sette tabiri caizse ‘şöyle bir görünür’. Dizilerde bölümleri farklı yönetmenler çekse de Genel Yönetmen baki kalır. Yani Genel Yönetmen, Yönetmen’in yönetmenidir. Genel Yönetmen titrinin türemesinin nedeni, sette her daim bulunma ve çekim yapma yükünü Yönetmen’le paylaşarak projenin genel gidişatı ile ilgilenebilecek çalışanlara duyulan ihtiyaçtır diyebiliriz.

Yönetmen

Filmin veya dizinin yaratıcı olduğu kadar teknik kısmının genel sorumlu kişisidir. Filmi gözünde canlandırır ve aklındaki resmi uygulamaya sokar. Kamera yerleşimi, açılar, ışık, dekor, kostüm, mekan, mizansen… kısaca senaryo denen yazılı metnin görsele ve işitsele nasıl dönüştürüleceğini belirler.

Birinci Yönetmen Asistanı

Adı üstünde, Yönetmen’in en biricik asistanı, sağ koludur. Genel koordinasyonu sağlarlar. Çekim, mekan, oyuncu trafiği onlardan sorulur. İkinci Yönetmen Asistanı ise, Birinci Yönetmen Asistanı’nın asistanıdır aslında. ‘Time-code’ tutarlar. Prodüksiyonun büyüklüğüne göre asistan sayısı üçü bulur ve stajyerler devreye girer. Bu kişiler ‘reji grubu’nda çalışırlar.

Reji Grubu

Grubunun bir diğer üyesi Devamlılık Asistanı’dır. Adı üstünde, devamlılıktan sorumludur. Bir planda bir vazo masanın sağ tarafındaysa, ikinci planda da açı değişse bile o vazonun aynı yerde durmasını sağlamaktır işleri. Aynı zamanda oyuncuların repliklerinin devamlılığını da tutarlar, Plan değiştiğinde oyuncunun lafına ve hareketine tam kaldığı yerden devam etmesine yardımcı olurlar.

Kurgu veya Montaj

Stüdyodan çalışan, çekilmiş ham görüntüleri alıp kesip biçen, senaryodaki sıralamayla birleştiren, aslında filme en son halini veren ve yayına/dağıtıma hazırlayan kişidir. Görsel Efektlerden genelde ayrı biri sorumlu olur.

Sanat Yönetmeni

Yönetmen’le görseller hakkında fikir alışverişi yapar. Dizinin ana renklerini belirler. Dekordan tut, kostüme, saça ve makyaja kadar kelimenin tam anlamıyla ekranda “gördüğümüz” hemen herşeyin ana çizgilerini oluşturur. Detayları ve uygulama aşamasını dekorculara, kostümcülere bırakır. Senaryonun geçtiği dönemi araştırır ve zamana uygun görseller yaratır. Sanat Yönetmeni’ne bağlı çalışan genelde en az iki Sanat Asistanı vardır. Bu kişiler ‘Sanat Grubu’nu oluştururlar.

Kostüm Sorumlusu

Kostüm seçimini yapar. Hazır satın alınmayacak kostümlerin çizimini ve dikimini yapar veya yapımını takip eder. Kostüm Asistanları Kostüm Sorumlusu’nun briefleri doğrultusunda kostümler bulmak, muhafaza etmek, bakımını yapmakla sorumludurlar. Oyuncuların ölçülerini alırlar. Giyinmelerine yardımcı olurlar.

Kuaför

Oyuncuların saçlarını tasarlar ve uygular. Makyöz/Makyör oyuncuların makyajlarından sorumludur. Sadece allık, ruj vesaireden ibaret günlük makyajlar değil; yara, yanık, yaşlanma, gençleştirme gibi plastik makyajları da uygularlar.

Görüntü Yönetmeni

‘Kamera ekibi’ ve ‘Işık Ekibi’nin en başında Görüntü Yönetmeni vardır. (Genel) Yönetmen’le ortak kararlar alarak ışık ve kamerayı tasarlar. Kamera açılarını, hareketlerini, filtreleri ve ışığı belirler.
Kameraman

Görüntü Yönetmeni’nin tasarısını uygulayan ve ‘Kamera ekibi’ni kontrol eden kişidir. Eğer çekimlerde iki kamera kullanılıyorsa, genelde kameralardan birinin kontrolü Görüntü Yönetmeni’nde, diğeri Kameraman’da olur. Kamera Asistanları kameraya korur kollar gerekli ekipmanı Kameraman’a veya Görüntü Yönetmeni’ne temin ederler. ‘Işık Ekibi’nin başında Işık Şefi bulunur. Yine en az iki Işık Asistanı ile çalışırlar. Bu ekip ışığı Görüntü Yönetmeni’nden gelen briefler doğrultusunda hazırlar. Işıklar, filtreleri, reflektörler… Onlar gündüzü gece, geceyi gündüz yapanlardır.

Jenerikte gördüğümüz isimler ve unvanlar bu kadarla sınırlı değil elbet. Ortalama bir dizi veya film setinde 80 – 100 kişinin çalıştığını ve hepsinin iş tanımının bambaşka olduğunu düşünürsek listenin ne kadar uzayabileceğiniz kestirebiliriz. Kabaca da olsa ana unvanların iş tanımlarıyla ilgili fikir vermek istedik umarız aydınlatabilmişizdir.