Medya patronlarının, yapımcıların uğrunda ter döktüğü, savaştığı  ve kaliteli yayıncılık ilkesini umursamadığı, uğrunda türlü şaklabanlıkların yapıldığı, olmaz olasıca rating neden bu kadar önemli? Nedir bu rating? Rating bir “Nihat Doğan”, rating bir “Survivor’ da açlıktan ağlamak” mıdır?  Rating insanın kendine yakışana bir türlü karar verememesi, televizyona yapışanı giymesi midir?

Rating zannedildiği gibi izleyiciyi hiç ilgilendirmiyor aslında…

Reklam verenler hangi programın daha çok izlendiğini, hangi programın dakikasının daha çok seyirci çektiğini görmek ve o saat dilimlerine reklamlarını yerleştirmek için kurmuş bu sistemi. O yüzden de televizyonu birebir ilgilendiriyor. Çünkü reklam veren televizyona o saat dilimleri arasında reklam vermek istiyor, yani televizyon kanalının hangi saat dilimi daha çok rating alıyorsa o saatte yayınlanmasını istiyor.

Peki rating nasıl ölçülür?

Türkiye’de rating 2000 küsur haneye yerleştirilmiş elektronik ölçüm cihazlarıyla yapılıyor ve bu hanelerin ölçümlerinden yola çıkarak yapılan rating değerleri üzerinden televizyon hayatımız şekilleniyor. Bu reyting ölçme cihazlarının nerede olduğu, hangi yerlere bağlı olduğu da bilinmiyor.

Benim etrafımda, evinde ölçüm cihazı olan kimse yok, hangi evlerde var bu cihazlar? 2000 küsur kişi ile Türkiye’de kimin hangi kanalı izlediğini nasıl anlıyorlar?  

Televizyon izleme ölçümleri öncelikle “kim, hangi programı, ne zaman izliyor?” sorusuna cevap bulmak için yapılıyor. Televizyon izleme ölçümünün ilk aşamasında bir veritabanı araştırması yapılıyor; ölçüm yapılacak illerin sosyo-ekonomik ve demografik yapısı (cinsiyet, yaş, eğitim, meslek ve aile büyüklüğü…) tespit ediliyor. Bu sayede o illeri temsil edebilecek özelliklere sahip ‘panel aileleri’ belirleniyor ve izleyici ölçer (people meter ) denilen aletler bu tespitlerle belirlenen sosyo-ekonomik statü gruplarına göre sınıflandırılmış evlere takılıyor. İzleyici ölçer ile “hangi izleyici, hangi kanalı ne kadar süre ile izliyor” tespit ediliyor ve hangi sosyo-ekonomik statü grubunda yer aldıkları saptanıyor. Panel ailelerinden beklenen şey sadece, normalde izledikleri gibi televizyon izlemeye devam etmeleri… Ama!! Misal; benim evime people meter takılsa ben gerilirim… Tabi ki herkes gibi ben de hep belgesel, haber bültenleri ve tartışma programları izliyorum, evlilik programı izleyenleri esefle kınıyor, dizi izleyenlerle selamlaşmıyorum bile…

Ölçüm teknik olarak nasıl yürüyor?

Panel bireyleri, televizyon izlemeye başladıklarında izleyici ölçer kumandası üzerinde kendilerine ait butona basıyor, izlemeyi bitirdiğinde yine aynı düğmeye basarak izlemesini sonlandırıyor. Son aşamada bu veriler üzerinden analizler yapılıyor ve stratejiler geliştiriliyor.

Sosyo-ekonomik Statü Grupları Nedir Peki? People-meter, insan ölçer mi?

İzleyici kitlenin sosyo-ekonomik statüleri ile ilgili bilgi, veritabanı araştırması aşamasında yapılan anket çalışmasında sorulan sorulara alınan cevaplardan elde ediliyor. Bunun sonucunda elde edilen sosyo-ekonomik statü grupları şunlar:

A Üst sosyo-ekonomik statü grubu
B Orta üst sosyo-ekonomik statü grubu
C1 Orta sosyo-ekonomik statü grubu
C2 Orta Alt sosyo-ekonomik statü grubu
D Alt sosyo-ekonomik statü grubu
E En alt sosyo-ekonomik statü grubu